Salgının denetim edilmesi için devir periyot girilen karantina süreçleri tüm insanların tahminen de en tahammülsüz olduğu “engellenme” hissiyle yüzleşmek zorunda bıraktı hepimizi. Gündelik hayat rutinimizde olan en kolay aksiyonlar bile yasak kategorisine girdi. Konutta bir arada yaşadığımız beşerlerle hiç olmadığı kadar iç içe olduk, yalnız yaşıyorsak hiç olmadığı kadar yalnız kaldık. Uyuşmazlıklar, tartışmalar, tahammülsüzlükler arttı. Güç giden ilgiler, anlaşamadığı halde ortak ömür sürdürmeye çalışan şahıslar için pandeminin zorlayıcılığı çok daha fazla oldu. Bu da aslında başka tüm yaşanılan zorlanmalar kadar olağan. Tüm beşerler için süreç farklı, yeni bir dinamik oluşturmayı mecbur kıldı. Kişilerarası uyuşmazlıklar için tahlil bulmak mecburî hale geldi. Bu nedenle aslında bu süreci, öncelikli olarak kendi hislerini anlamak ve manalandırmak, sağlıklı tabir etmenin yolunu bulmak, sonrasında birlikte hayatı paylaştığımız insanların farklı durumlara karşı verdiği yansıları öğrenmek, uzlaşma yoluna gitmek için bir fırsat olarak görmek, şahsî hudutlar konusunu daha iyi anlamak ve netleştirmek ismine bir fırsat olarak kıymetlendirmek gerek. Uyuşmazlıklardan kaçınmak ya da tahlil bulmak ismine kendi hislerimizi net bir biçimde manalandırmak, üzerine düşünmek ve his lisanı ile suçlayıcı olmadan söz etmek sorun ve tartışmaların büyümesini önleyecektir.
Kişilerarası sıkıntılar için:
- Bu sürecin şiddetli bir süreç olduğunu, pandeminin yarattığı engellenme hissinin de meseleleri arttıracağını unutmayın.
- Mesken içinde çok zorlandığınızda, çatışmalar arttığında mesken içerisinde farklı alanlarda vakit geçirip sorun yaşadığınız şahısla bir müddet birbirinizden uzak kalmaya çalışın.
- Kişilerarası çatışmalarda reaksiyon vermeden evvel durup düşünün. Bir mühlet mola alıp, ne hissedip ne düşündüğünüze odaklanın, anlamlandırdıktan sonra söz edin.
- “sen” lisanı yerine “ben” lisanı ile; “……. davranışın bana ………. hissettiriyor, …….. gereksinim duyuyorum” biçiminde his ve niyetlerinizi tabir etmeye çalışın.
- Karşı tarafı dinleyin. Onun his ve niyetlerine kulak verin.
- Mesken içinde yapılacak ferdi ve küme halinde yeni ve değişik aktiviteler yaratın.
Eşimize, çocuğumuza, kendimize sağlıklı sonlar oluşturduğumuz, salgın ve karantina sürecinin yarattığı hisleri paylaşıp, uzlaşma temelli bir bağlantı lisanı geliştirdiğimizde karantinanın bir felaket olmasını önleyebiliriz.
Tüm bu süreci en sağlıklı biçimde geçirmek ismine dikkat etmemiz gerekenleri şöyle özetleyebiliriz;
- Mevzu ile ilgili toplumsal etrafınızla konuşurken yalnızca negatif telaffuzlarla birbirinizi korkutmaktan kaçının.
- Umursamaz olmak ya da çok telaşlı, umutsuz, depresif olmak yerine gerçekçi bir perspektif oluşturmaya çalışın.
- Çocuklarınızın da bu periyotta dertli olacağını unutmayın. Yaşına uygun kısa ve öz bilgilerle sorularını cevaplayın. Ona yönelik çok kısıtlayıcı davranışlarınızın onu çok daha korkutacaktır. Dinleyin, oyunlarla bağlantınızı güçlendirin.
- Toplumsal izolasyonla birlikte konutta çalışma sistemine geçmek, günlerce konutta kalıyor olmak uyku ve yemek sisteminizi bozmak için çok elverişli bir ortam yaratır, yapmayın. Her gün günlük rutininiz gibisi hazırlanın ve günü o denli geçirin.
- Meskende aile ile geçirilen vaktin artması aslında birçok fırsatı da beraberinde getirir. Aile olarak bağlantınızı güçlendirmek, yeni alışkanlıklar geliştirmek ve bağlarınızı güçlendirmek ismine bu süreci değerlendirin.
- Bir hobi edinin, varsa yeni bir tane daha edinebilir ya da mevcut hobinizi geliştirebilirsiniz.
- Kaygınızla ilgili niyet değiştirme idmanları yapın. Korkuya bağlı oluşturduğunuz fikirlerinizi rasyonel bir gözle değerlendirmeye çalışın.
- Yazmanın gücünden faydalanın. Ağır dert yaşadığınızda his ve niyetlerinizi yazmak hem rahatlatacak hem de farklı bir perspektiften bakmanızı kolaylaştıracaktır.
- Nefes idmanları, yoga, meditasyon bu süreçte korkuyla baş etmenize çok yardımcı olacaktır.
- Toplumsal dayanağın değerini unutmayın. Telefon, toplumsal medya kanalları, imajlı konuşma üzere sistemlerle sevdiklerinizle tertipli bağlantınızı sürdürün.
- Yalnız yaşayan yakınlarınızla imajlı konuşmalarla kesinlikle irtibatınızı sürdürün.
- Kaygınızla baş edemediğinizi hissediyor, işlevselliğinizde bozulma gözlemliyorsanız telefon ya da e-mail yolu ile bir uzmanla bağlantıya geçip takviye alma tekniklerinizi kararlaştırın.
Covid-19 salgınını toplumsal bir travma olarak düşündüğümüzde uzun vadede travma sonrası gerilim yansıları, telaşlı niyetler, takıntılı davranışlar, depresif his durumları beklediğimiz ruhsal zorlanmalar ortasında. Bir gün ‘evet salgın bitti eski hayatımıza dönebiliriz’ desek dahi, bir süre adaptasyon sorunu yaşayıp çekimser kalmaya devam edecek kişi sayısının hiç de az olacağını düşünmüyoruz.
YAZI: Uzman Psikolog Sena Sivri
Elle
